In Europa likken veel voormalige grootmachten hun wonden en liggen aan de
ketting van een regering en de opeens veel strengere toezichthouders. De
bankdirecteuren moeten na de kredietcrisis hun ‘groot, groter,
grootst’-ambities op sterk water zetten.
In Azië heeft men minder scrupules. Daar geldt niet het creëren van
aandeelhouderswaarde als de norm, maar vooral de belangen van het eigen
land. In Azië richten banken zich even op elkaar, en misschien Amerika. Dat
geeft de gehavende Europese banken moed; ze zullen minder snel doelwit zijn.
In de Verenigde Staten lijken banken zich bijzonder weinig aan te trekken van
het gescheld van politici op de ‘karige moraal’ van de ‘sociopaten’ die in
hun Porsche’s en Ferrari’s grotere bonussen eisen omdat ze hun banken weer
miljardenwinsten hebben bezorgd.
Voorlopig zullen de grootbanken daar bezig zijn met de eigen gehavende banken
en bankjes opkopen, al was het maar omdat de politici ook weer niet willen
dat Japanse banken en Arabische staatsfondsen straks de helft van de
Amerikaanse financiële sector opkopen. Uit Amerikaanse hoek hebben Europese
banken dus eveneens weinig te duchten.
Wederopstanding bank
Tegen die achtergrond moeten Gerrit Zalm en zijn mensen met een matig gevulde
beurs een enorme taak vervullen: ABN Amro en Fortis integreren, wat sowieso
al een lastige klus zal blijken te zijn, en dan de gecombineerde bank ook
nog eens winstgevend maken. En dat allemaal zonder al te ambitieus te zijn,
want aan hoogrenderende grote risico’s nemen zit sinds de kredietcrisis een
vies luchtje.
Wouter Bos verwacht dat Zalm 1,1 miljard euro aan 'synergievoordelen' moet
kunnen halen. Dat betekent dat de kosten zodanig terug moeten zijn gebracht
dat ABN Amro straks flink meer winstgevend kan zijn.
Dat stond niet zo uitgewerkt in de brief aan de Tweede Kamer, die minister van
Financiën Bos stuurde over de plannen met betrekking tot ABN Amro. In die
brief staat gewoon dat die 1,1 miljard euro "zo spoedig mogelijk"
gerealiseerd zal zijn. Tijdens een kleine persconferentie was hij iets
specifieker: "zo spoedig mogelijk" betekent dus: vanaf 2013,
mogelijk later.
Tot die tijd worden de kosten van de integratie van ABN Amro en Fortis geraamd
op 1,2 miljard euro, verspreid over 2010 en 2011. Dat is een indrukwekkend
bedrag maar gezien de enorme operatie is het nog niet eens zoveel. De kosten
van zo'n grote integratie kunnen flink oplopen. Bijvoorbeeld vanwege de
integratie van de IT-systemen.
Onverwachte tegenvallers
Er zijn daarnaast altijd tegenvallers, eenvoudig zaken waarop je niet
gerekend hebt. Minister Bos houdt daarom een slag om de arm als hem gevraagd
wordt of de 4,4 miljard euro die hij nog in ABN Amro steekt écht de laatste
geldinjectie was. "In normale omstandigheden moet dit volstaan",
zei Bos donderdag 19 november tegen BNR Nieuwsradio.
Daarmee bedoelde hij dat er in de financiële wereld niet weer zoiets als een
kredietcrisis moet gebeuren. Bos wordt in zijn overtuigingen gesteund door
De Nederlandsche Bank (DNB), die de plannen van het ministerie van Financiën
doornam en er zijn fiat aan gaf.
Wil de integratie tegen de geraamde kosten slagen, dan moeten alle neuzen
dezelfde kant op staan. Aan Zalm de schone taak om het beter te doen dan
zijn voorgangers bij ABN en Amro.
Bos z'n geld terug?
En dat het snel beter moet, blijkt wel uit het feit dat Bos tot nu toe zo'n
30 miljard euro heeft gestopt in de bank. Hij betaalde in totaal 16,8
miljard euro voor ABN Amro en Fortis Nederland (plus de verzekeringstak),
haalde een boekhoudkundig foefje uit dat de staat de facto ook 6,5 miljard
kostte, stopte in juli 2,5 miljard in de bank en gaf donderdag 19 november
nog eens in totaal 4,4 miljard euro aan ABN Amro.
Dat maakt 30,2 miljard euro. Een zeer groot bedrag. En wat erin gaat, moet er
ooit weer uit. Want dat was wat Bos met de belastingbetaler afsprak toen hij
in 2008 ABN Amro en Fortis Nederland nationaliseerde.
Het is zeer twijfelachtig of Bos ooit al het in de bank gestoken geld terug
krijgt, laat stáán een winst maakt op de verzelfstandiging van ABN Amro.
Winst als sneeuw voor de zon
Bos zei destijds dat een beursgang van de nieuwe bank of een overname van
ABN Amro beide een optie waren als exit voor de overheid. Maar dat wordt wel
een erg dure overname voor een bank die in essentie alleen in Nederland
actief is. Bovendien kun je je afvragen of een buitenlandse partij wel zin
heeft in de balans van een bank waar achter ingeboekte bedragen een kruisje
staat dat verwijst naar de voetnoot "let op: dit is geld van de staat
en het moet terug!".
Een beursgang dan. Nog steeds een optie maar zelfs dan maakt de staat er
hoogstwaarschijnlijk geen winst op. Daarnaast zal ABN Amro zichzelf eerst
een poos moeten bewijzen. Tot zeker 2013, 2014 is de bank bezig met
navelstaren en zichzelf op orde krijgen. Dan moet ook die 1,1 miljard euro
aan kostenbesparingen per jaar gerealiseerd zijn.
Daarna moet ABN Amro dus ook nog een paar jaar laten zien dat het winstgevend
kan zijn en waarde kan creëren. Want een bank naar de beurs brengen waar
potentiële aandeelhouders geen fiducie in hebben, heeft weinig zin.
Blijft over dat ABN Amro langdurig onder de vleugels van de staat blijft en
ieder jaar een deel van de winst afdraagt aan de schatkist. Dat is een optie
- de overheid is immers ook 100 procent eigenaar van monopolist NS zonder
dat Neelie Kroes ooit pissig werd - maar een weinig aantrekkelijke. Er
zitten te veel haken en ogen aan en de overheid zal altijd aansprakelijk
blijven als er toch iets mis gaat.
Niettemin lijkt een combinatie van langdurig zelfstandig opereren en
uiteindelijk een beursgang bij een bewezen track record de meest
logische optie - als Bos inderdaad blijft mikken op winst. Maar misschien is
het beter als hij gewoon erkent dat het buitengewoon lastig, zoniet
onmogelijk is dat de overheid ooit met winst van ABN Amro afkomt. Politiek
gevoelig, maar wel zo realistisch en eerlijk.
Interesse in kruimeltjes
Misschien dat andere banken de balans van ABN Amro nog wat verder kunnen
versterken. Nu de nieuwe bank in de steigers staat en duidelijk is welke
richting het bedrijf inslaat, zijn er vast collega-banken die Zalms taak
graag willen verlichten door een stukje ABN Amro van hem over te nemen.
Van Lanschot Bankiers had maar enkele uren nodig om na de perspresentatie van
Bos te laten weten interesse
te hebben in delen van ABN Amro. Van Lanschot Bankiers-topman Floris Deckers
(zelf een oud-ABN Amro'er) wond er geen doekjes om: zowel de private
banking-divisie als MeesPierson, ooit van ABN Amro en nu van Fortis
Nederland, dat nu weer integreert in ABN Amro, hebben zijn belangstelling.
Zijn raad van commissarissen krijgt Deckers vast wel mee; voorzitter daarvan
is immers Tom de Swaan, voormalig financieel topman van - u raadt het
misschien al - ABN Amro.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl